Hand-, voet- en mondziekte
Heeft je kindje rode plekjes op de handen en voeten en pijnlijke blaasjes in de mond? Dan kan hij hand-, voet- en mondziekte hebben. Deze ziekte is besmettelijk, maar over het algemeen onschuldig en mild.
Wat is hand-, voet- en mondziekte?
Hand-, voet- en mondziekte (HVMZ) is een besmettelijke infectieziekte, waarbij rode plekjes op de handpalmen, voetzolen en/of in de mond ontstaan. De plekjes kunnen uitgroeien tot blaasjes, die pijnlijk kunnen zijn.
De ziekte komt vooral voor bij jonge kinderen (0 tot 10 jaar), waarbij een piek gezien wordt bij kinderen tussen de 1 en 5 jaar. Hand-, voet- en mondziekte is over het algemeen onschuldig en verloopt bij de meeste kinderen mild, sommige worden zelfs niet eens ziek. De infectieziekte treedt vooral op in de zomer en het najaar.
Je denkt bij de naam van deze ziekte misschien aan mond- en klauwzeer, maar dit is niet hetzelfde. Mond- en klauwzeer wordt door een ander virus veroorzaakt en komt alleen voor bij vee.
Oorzaak hand-, voet- en mondziekte
Hand-, voet- en mondziekte wordt veroorzaakt door een virus. Verschillende virussen kunnen tot deze ziekte leiden, maar meestal gaat het om het coxsackie virus of het enterovirus. Deze virussen worden, net als een verkoudheidsvirus, verspreid door druppeltjes die bij hoesten of niezen in de lucht terechtkomen. Ook via het vocht uit de blaasjes of via de ontlasting kan het virus overgedragen worden op anderen. Na een toiletbezoekje kan het virus bijvoorbeeld via de handen op de kraan, spoelknop of de deurklink terechtkomen.
Symptomen hand-, voet- en mondziekte
Hand-, voet- en mondziekte begint met lichte koorts. Ook kan je kindje last hebben van misselijkheid, braken, buikpijn en/of keelpijn. Kort daarna (binnen 12-36 uur) ontstaan de huidverschijnselen:
- Rode plekjes in de mond die overgaan in kleine blaasjes (2-5 mm). Deze blaasjes barsten gemakkelijk open en kunnen pijnlijk zijn.
- Kleine rode vlekjes op de handpalmen en voetzolen, die meestal ook overgaan in blaasjes. Soms komen ze ook in het gezicht voor.
- Huiduitslag op de billen, dit komt bij een derde van de kinderen met klachten voor.
De pijnlijke plekjes in de mond kunnen het eten en drinken moeilijk maken voor je kindje. Als je kindje erg weinig drinkt door de plekjes en je bang bent dat hij te weinig vocht binnenkrijgt, is het goed om langs de huisarts te gaan. Schrik trouwens niet als de nagels ook meedoen. Heel soms ontstaan op de nagels dwarse lijntjes en laten de nagels na enige tijd zelfs los. Wees gerust, binnen een aantal maanden herstelt dit weer volledig.
TIP: Als je kindje maar weinig wil drinken, probeer dan om vaker kleine beetjes aan te bieden, bijvoorbeeld elk kwartier een paar slokjes. Lukt dit niet en gaat je kindje ook minder plassen, ga dan even naar de huisarts.
Is het besmettelijk?
De incubatietijd, oftewel de tijd vanaf het moment van besmetting tot het optreden van ziekteverschijnselen, is 3 tot 6 dagen. Niet iedereen die met het virus besmet wordt, krijgt ook klachten. Niet-zieke mensen kunnen echter wel het virus op een ander overbrengen. Iemand die hand,- voet,- en mondziekte heeft opgelopen, kan anderen een aantal dagen voor hij klachten krijgt al besmetten, maar ook nog enkele weken tot maanden daarna.
Na het doormaken van hand,- voet,- en mondziekte maakt je kindje antistoffen aan tegen het virus dat de ziekte heeft veroorzaakt. Daardoor is hij tegen dit virus langdurig beschermd. Omdat er veel verschillende virussen zijn die deze ziekte kunnen veroorzaken, is hij echter niet immuun voor de ziekte en kan hij het dus opnieuw krijgen.
Diagnose
De huisarts kan de diagnose van hand,- voet,- en mondziekte meestal stellen op grond van de klachten en de huidafwijkingen. Aanvullend onderzoek zoals bloedonderzoek is niet nodig.
Wat kan je eraan doen?
Hand-, voet- en mondziekte geneest vanzelf binnen een dag of 10. Er is geen specifieke behandeling voor. Heeft je kleine veel last van pijnlijke blaasjes, dan kan je hem paracetamol geven. Als je kindje koorts heeft, geef hem dan ook extra te drinken. Eten is minder belangrijk, dat komt wel weer als hij beter is.
Als je kindje hand-, voet- en mondziekte heeft, hoef je niet per se de huisarts te bezoeken. Twijfel je, maak je je zorgen of heeft je kindje veel last, dan is het uiteraard wel verstandig. Verder moet het afweersysteem van je kindje zijn werk doen. Alleen als de plekjes gaan ontsteken en er bijvoorbeeld gele korstjes ontstaan, is een antibioticakuur zinvol.
Besmetting voorkomen
Besmetting is niet altijd te voorkomen, maar je kan een aantal dingen doen om het te beperken:
- Hand- en hoest hygiëne. Door bij hoesten en niesen papieren zakdoekjes te gebruiken die je direct na gebruik weggooit, beperk je de verspreiding van het virus. Was ook je handen na niesen of hoesten.
- Toilethygiëne. Goed de handen wassen na een toiletbezoek is belangrijk in het voorkomen van besmetting. Doe dit ook als je de luier van je kleine verschoond hebt. Wassen met water en zeep is voldoende.
- Speelgoed schoonmaken. Door het vocht uit de blaasjes of speeksel kan het virus op speelgoed terechtkomen. Was veelgebruikt speelgoed dagelijks met water en zeep als iemand in het gezin hand-, voet- en mondziekte heeft.
- Ventilatie. Een goede ventilatie wordt geadviseerd om de verspreiding van hand,- voet,- en mondziekte te voorkomen.
- Eigen handdoek. Deel geen handdoeken of washandjes met je kindje en gebruik dagelijks een schone handdoek en washand voor je dreumes met hand,- voet,- en mondziekte. Zo voorkom je verspreiding over zijn lijfje.
Mag mijn kindje met hand-, voet- en mondziekte naar de kinderopvang?
Als je kindje zich goed voelt, mag hij gewoon naar de gastouder of de kinderopvang. Hij is namelijk al besmettelijk voordat de klachten optreden. Hem thuishouden voorkomt verspreiding van de ziekte niet, omdat dit waarschijnlijk al eerder is gebeurd. Het is wel handig om de leiding te informeren. Zij kunnen andere ouders er dan op attent maken dat hun kind de ziekte ook kan krijgen.
Risico pasgeboren baby’s
Bij pasgeboren baby’s die in de eerste 10 dagen na de geboorte hand,- voet,- en mondziekte oplopen, is er een verhoogde kans dat de ziekte ernstiger verloopt. Baby’s kunnen hoge koorts krijgen en makkelijker uitdrogen als het drinken niet goed gaat door de pijnlijke wondjes in de mond. Gelukkig komt de ziekte maar weinig voor bij pasgeborenen. Toch kan het geen kwaad om contact van je pasgeboren baby met niezende en hoestende mensen zo veel mogelijk te voorkomen. Ook als je hoogzwanger bent, is het goed om hierop te letten. Zo voorkom je dat jij besmet bent wanneer je kindje geboren wordt.
Auteur Lauri Hanewinckel
