Gentle parenting: wat houdt deze opvoedstijl in?

Wat is gentle parenting?

Gentle parenting betekent zachtaardig opvoeden. Je noemt het ook wel respectful parenting. Deze opvoedstijl is nog vrij nieuw en wordt de laatste jaren steeds populairder. Het draait bij deze manier van opvoeden om de samenwerking tussen jou en je kind. Hierbij zijn respect, meevoelen met de ander en grenzen stellen belangrijk. Ben jij op zoek naar een lieve, kalme opvoedstijl? Dan is gentle parenting misschien iets wat goed bij jou past.

Waarom kiezen voor gentle parenting?

Je kan kiezen voor gentle parenting als je op zoek bent naar een vriendelijke, kalme opvoedstijl met duidelijke grenzen. Je bespreekt die grenzen met je kind. Bij deze opvoedstijl zijn jij en je kind binnen het gezin namelijk gelijken aan elkaar. Er is daarom veel aandacht voor de keuzes en de eigen wil van je kleine. Tegelijk zijn er niet al te veel eisen en strenge regels van jou als ouder. Het doel hiervan is dat het leidt tot gelukkige, vrolijke mentaal gezonde en weerbare volwassenen. Is dit iets voor jou? Dan kan je kiezen voor deze opvoedstijl.

Kenmerken van gentle parenting

Ouders die kiezen voor gentle parenting pakken het opvoeden op een vriendelijke en samenwerkende manier aan. Hieronder vind je de belangrijkste kenmerken van deze opvoedstijl op een rij.

1. Je geeft je kind keuzes

Bij gentle parenting geef je je kind vaak keuzes in plaats van opdrachten. Dit geeft je kind het gevoel dat hij ook meebepaalt wat er gebeurt. Daarnaast merkt je peuter dat jij zijn mening ook de moeite waard vindt.

Voorbeeld: Als het tijd is voor het avondritueel kan je je kind het volgende vragen: ‘Wat wil je eerst doen? Je tanden poetsen of je pyjama aantrekken?’ Dit komt vaak in de plaats van bevelen, zoals ‘Trek je pyjama aan!’

2. Je pakt taken op een speelse manier aan

Opruimen, het avondritueel, aankleden voor school… Ouders die aan gentle parenting doen, pakken dagelijkse dingen met hun peuter vaak op een speelse manier aan. Denk bijvoorbeeld aan het houden van een kussengevecht voordat jullie het avondritueel beginnen. Dit zorgt voor dolle pret.

Voorbeeld: Als je kleine moet opruimen maak je er een spel van. ‘Zullen we alles op kleur gaan opruimen? Dan ruimen we eerst de rode spulletjes op…’ Daarna ga je door met een andere kleur, daarna weer een andere kleur. Tot jullie helemaal klaar zijn.

3. Je omschrijft het gedrag van je kind

Wanneer je kind iets doet wat niet mag, richt je je op het gedrag en niet op je kind zelf. Je benoemt wat je niet prettig vindt aan het gedrag van je kind, zonder dat je je kind als persoon afkeurt.

Voorbeeld: Heeft je kind bloemkool op de grond gegooid? Dan zeg je niet: ‘Je bent stout!’, maar kies je eerder voor: ‘Ik vind het niet zo leuk als er eten op de grond ligt. Nu moet ik het allemaal opruimen’.

4. Je benoemt de gevoelens van je kind

Vind jij het moeilijk om je kleine boos of verdrietig te zien? Je bent niet de enige. Veel ouders proberen hun kind daarom meteen te sussen met woorden als ‘stil maar, je hoeft niet te huilen’. Maar de emotie mag er best zijn. Het werkt vaak beter als je eerst laat merken dat je het gevoel van je kind snapt. Zo help je je kleine om gevoelens beter te begrijpen. Daarna kan je je kind tot rust brengen.

Voorbeeld: Je kleine krijgt een woedeaanval tijdens het aankleden. Jij probeert je kind niet meteen stil te krijgen, maar zegt eerst: ‘Ik zie dat je boos bent. Je wil liever je nieuwe jurk aan, he?’ Daarna breng je je kind tot rust.

5. Je werkt samen met je kleine

Zeker als je peuter wat ouder is, kan je meer met je kind onderhandelen en samenwerken. Het hoeft daarbij niet om grote taken te gaan. Je kan al beginnen met iets kleins.

Voorbeeld: Jullie zijn in de speeltuin en jij wil naar huis. Veel ouders kiezen dan voor ‘Kom we gaan naar huis’. Alleen, dan wil je peuter waarschijnlijk nog niet mee. Door te onderhandelen laat je je kind weten dat zijn mening ook telt. Zeg bijvoorbeeld eerder: ‘Wil je nog vijf minuten spelen? Dan gaan we daarna naar huis’.

6. Je laat je kind zelf bepalen wanneer hij liefde geeft

Als je kind geen knuffel of kus wil geven of geen gedag wil zeggen, dan hoeft dit niet. Zo leert je kleine naar het eigen lichaam te luisteren. Op die manier weet je peuter dat hij de baas is over het eigen lichaam en doet je kleine geen dingen die hij niet wil.

Voorbeeld: Als je kind opa geen kus wil geven op een verjaardag, dan hoeft dit niet.

7. Je werkt met je peuter samen

Als je je kleine betrekt bij taken zoals het huishouden, dan voelt je kind zich echt een deel van het gezin. Je kleine voelt zich erg belangrijk door het krijgen van zo’n ‘grote’ taak.

Voorbeeld: Geef je kind een kleine bezem als jij aan het vegen bent of laat je kleine ook iets ophangen aan de waslijn. Wat help je mama goed!

8. Je bent zuinig met ‘nee’

Je bewaart dit woord voor echt gevaarlijke situaties, zoals het aanraken van een heet fornuis. Op andere momenten probeer je geen ‘nee’ te zeggen, maar een rustige uitleg te geven.

Voorbeeld: Slaat je kind iemand anders? Dan zeg je niet ‘Nee!’, maar ‘Slaan doen we niet, dat doet pijn’.

9. Je neemt even een pauze als het nodig is

Doet je peuter erg agressief? Of voel je dat je zelf gaat ontploffen en dat je bijna gaat schreeuwen? Dan neem je een pauze. Trek jezelf even terug of tel tot tien. Daarna kan je veel kalmer op de situatie reageren.

Voorbeeld: Je kind maakt iets kapot waar je veel van hield en je voelt woede en verdriet opkomen. Op zo’n moment kan je het volgende zeggen: ‘Ik ben nu even heel boos, dus ik moet eerst even afkoelen voor we verder praten.’ Daarna kan je het er rustig met je kleine over hebben.

Voor- en nadelen

Gentle parenting is voor jou misschien een fijne manier van opvoeden. Toch kan het ook nadelen hebben. Wat zijn precies de voor- en nadelen van deze opvoedstijl?

De voordelen van gentle parenting

Dit kunnen voordelen zijn:

• Je reageert minder fel tegen je kind. Je kind krijgt minder snel de volle laag. Dit komt doordat je een pauze neemt op moeilijke momenten. Zo krijg je weer controle over je emoties.
• Streng zijn heeft meer effect. Omdat je minder vaak streng bent, luisteren je kinderen beter naar je als je het een keer wel bent. Ze weten dat je het dan echt meent.
• Kinderen leren beter met hun emoties om te gaan. Straf jij je kind niet meteen bij boosheid, maar benoem je de emotie? Dan leert je kleine de emotie echt te voelen. Als de emotie gevoeld en begrepen is, kan je peuter makkelijker tot rust komen.
• Je kind leert naar het eigen lichaam luisteren. Wil ik iemand wel of niet knuffelen? Voel ik me bij iemand op mijn gemak? Je peuter weet dat het lichaam de waarheid spreekt. Hier kan je kleine ook in de toekomst veel aan hebben.
• De sfeer in huis wordt positiever. Iedereen is vriendelijker en er wordt minder snel geschreeuwd of gedreigd met iets. Daardoor is er minder spanning in het gezin.
• Er is een teamgevoel. Je leert samenwerken als gezin. Daardoor krijgt iedereen het gevoel deel te nemen, zelfs je peuter van 2 jaar.

De nadelen van gentle parenting

Dit kunnen nadelen zijn:

• Het is niet altijd haalbaar. Moet je op tijd op school zijn? Heb je meerdere kinderen en ook nog een drukke baan? Dan is er niet altijd genoeg rust en tijd om veel aandacht aan gentle parenting te besteden.
• Soms zorgen veel keuzes voor keuzestress. Niet alle kinderen vinden veel keuzes hebben fijn. Sommige peuters raken ervan in paniek en klappen dicht. Zeker voor kinderen met een gedragsstoornis, zoals autisme, kan dit lastig zijn.
• Een speelse aanpak is niet altijd mogelijk. Moet je kleine naar de tandarts? Of moet er opgeruimd worden bij een vriendje? Soms moet een kind gewoon accepteren dat er iets gedaan moet worden.
• Er hoeft niet altijd nadruk te liggen op gevoelens. Zeker niet als je kind elke keer huilt om iets heel kleins. Dan is het misschien niet handig om elke keer met volle aandacht op de emotie in te gaan.
• Een angst van je kind kan erger worden. Dit kan gebeuren als je kind ergens bang voor is en jij legt hier extra nadruk op. Je bent nu bang, he? Dan kan dit de angst van een kind ook sterker maken. Op zo’n moment is het niet handig om steeds uitgebreid stil te staan bij de emotie.

Het verschil met andere opvoedstijlen

Er zijn veel andere opvoedstijlen. Sommige lijken op gentle parenting, anderen verschillen veel. Vaak worden de opvoedstijlen van ouders ingedeeld in de volgende vier mogelijkheden:

• De autoritaire opvoedstijl. Bij deze opvoedstijl is de ouder de baas en moet het kind gehoorzamen. Er wordt veel gebruik gemaakt van straf en er is geen ruimte voor discussie.
• De toegeeflijke opvoedstijl. Hierbij geven de ouders hun kind bijna altijd hun zin. Ouder en kind zijn gelijk, er zijn weinig regels en het kind mag bijna alles zelf bepalen.
• De democratische opvoedstijl.De democratische opvoedstijl zit een beetje tussen de autoritaire en toegeeflijke opvoedstijl in. Er zijn wel regels, maar ouders kijken ook naar wat hun kind nodig heeft. Ook geven ze uitleg waarom iets niet mag.
• De verwaarlozende opvoedstijl. Deze opvoedstijl gebeurt meestal zonder dat ouders het willen. Er is weinig tijd voor het kind en er zijn bijna geen regels. Het kind wordt verwaarloosd, omdat de ouders bijvoorbeeld veel stress of een drukke baan hebben. Een kind voelt zich vaak eenzaam en onveilig.

Gentle parenting zit het meeste tussen het autoritaire ouderschap en de toegeeflijke opvoeding in, net als de democratische opvoedstijl. Bij autoritair ouderschap geeft de ouder vaak straf, bevelen en zijn en harde grenzen. Bij gentle parenting hebben ouders ook grenzen, alleen zijn deze grenzen niet in de vorm van strenge regels. Het kind krijgt keuzes, maar deze keuzes kies je als ouder zelf. Dit is weer anders dan bij toegeeflijk opvoeden. Daar zijn weinig tot geen grenzen en bepaalt je kind de regels zelf.

Tips om met gentle parenting te oefenen

Lijkt deze opvoedstijl je wat? De volgende tips kunnen helpen om met gentle parenting te oefenen.

• Ga soms naar een andere kamer. Sta je op het punt van schreeuwen tijdens een discussie met je kind? Neem dan een pauze. Tel in een andere kamer tot twintig en voel de ergste boosheid zakken. Daarna kan je weer rustig praten met je kind.
• Vertel anderen over deze opvoedstijl. Bespreek gentle parenting met je partner, je ouders en bijvoorbeeld de babysit. Laat weten dat je met deze opvoedstijl aan het oefenen bent en geef er informatie over.
• Praat op een zachte liefdevolle manier. Zou jij het leuk vinden als iemand je bevelen geeft? Als je tegen je kleine praat, denk dan aan het volgende: ‘Zou ik op deze manier praten tegen een volwassene?’ Zo nee, probeer er dan ook bij je kind op te letten.
• Moedig positieve acties aan. Richt je vooral op de positieve acties die je kleine laat zien en moedig die aan. Mag je peuter ergens niet aankomen? Dan zeg je ‘Dit is om naar te kijken’ in plaats van ‘Niet aanzitten!’
• Bewaak je grenzen. Hoewel er geen strenge regels zijn, is het wel belangrijk om grenzen te hebben en hieraan vast te houden. Dit zorgt voor duidelijkheid en veiligheid.

Gentle parenting kan je helpen je kind op een fijne manier op te voeden. Toch is het goed om te bedenken dat je het niet perfect hoeft te doen. Dit is ook niet nodig voor je kind. Uit onderzoek blijkt dat je maar ongeveer de helft van de tijd passend op je kleine hoeft te reageren. Zelfs dan krijg je al een veilige opvoedsfeer en een goede band met je kind. Stel dus niet te hoge eisen aan jezelf. Zo voorkom je ook dat je een parentale burn-out krijgt.