Tanden wisselen: van melkgebit naar volwassen gebit
Hoewel je peuter zijn volledige melkgebit pas rond zijn derde verjaardag bij elkaar heeft gespaard, is het kort daarna alweer tijd om deze tanden te wisselen. Als je kindje ongeveer 5 jaar is, begint het wisselen. Je kind krijgt zijn eerste ‘grote mensentanden’.
Het melkgebit
Tussen de 5 en 8 maanden krijgen baby’s meestal de eerste tanden. In de periode die volgt, wordt het gebit steeds verder uitgebreid. Als je kindje ongeveer 3 jaar oud is, heeft hij een compleet melkgebit met 20 tanden en kiezen. Hoewel de melktanden later nog gewisseld worden, is het toch heel belangrijk om het melkgebit gezond te houden. Goed poetsen dus!
Het volwassen gebit verschilt in meerdere opzichten van het melkgebit. De volwassen tanden zijn wat geler en groter dan de tanden van het melkgebit. Ook is het glazuur van het melkgebit dunner en minder sterk, en bestaat het melkgebit natuurlijk uit veel minder tanden.
Waarom is een gezond melkgebit belangrijk?
Houd je de tandjes van je kleine goed schoon, dan voorkom je dat ze beschadigd raken. Ook kunnen melktanden met gaatjes schade toebrengen aan volwassen buurtanden die al doorgekomen zijn.
Als een melkgebit niet gezond is, komt dat vaak door bijvoorbeeld slordig tandenpoetsen, veel uit een fles drinken of verkeerde eetgewoonten. Je kan het melkgebit gezond houden door vanaf het begin de volgende dingen te doen:
- Goed en grondig poetsen
- Je kindje zo snel mogelijk leren om uit een beker te drinken
- Je kindje niet teveel laten snoepen tussendoor
- Maximaal 7 eet- of drinkmomenten op de dag aan te bieden
Zo geef je je peuter gelijk goede gewoonten mee die helpen het volwassen gebit gezond te houden.
Wanneer begint het wisselen?
Het wisselen begint gemiddeld rond 5 of 6 jaar. Eerder of later komt ook voor. Meestal begint het wisselen met het doorkomen van de eerste volwassen kiezen. Deze komen achter de melktanden, er wordt nog geen melkkies ingewisseld. Je kind merkt hier waarschijnlijk niets van.
Daarna is het tijd voor wiebelen, wiebelen en nog eens wiebelen, want meestal gaan daarna de voortanden boven loszitten en de voorste twee ondertanden. De melktanden gaan los zitten omdat de grote tanden eronder zorgen dat de wortel van de melktand wordt opgelost. Meestal zijn deze vier tanden gewisseld als je kindje 7 jaar is. Deze tanden worden ook wel de centrale snijtanden genoemd.
Op 7- of 8-jarige leeftijd is het tijd voor de buitenste voortanden, de laterale snijtanden, om plaats te maken voor de grote tanden. De laterale snijtanden zijn de tanden direct rechts en links van de tanden die al gewisseld zijn. Vanaf 9 jaar wisselen ook de hoektanden en de kiezen.
Er komen ook 8 nieuwe kiezen bij. Als je kind 13 of 14 jaar is, is het volwassen gebit bijna compleet. Alleen de verstandskiezen komen later, meestal tussen de 18 en 24 jaar. Soms breken ze niet door of zijn ze niet aangelegd.
Pijn bij het wisselen
Wisselen doet bij de meeste kinderen geen pijn. Het geeft natuurlijk wel een vervelend gevoel om iets hards te eten met een losse tand. Ook vinden kinderen het gevoel van een wiebelende tand soms onprettig. Als het wisselen voor erge pijn zorgt, kan je het beste contact opnemen met de tandarts.
Wanneer is het tijd om de tandarts te bellen?
Bij de meeste kinderen verloopt het wisselen vanzelf. In sommige gevallen is het goed om contact op te nemen met de tandarts voor advies.
Neem contact op met de tandarts als:
- De linkerhelft van het gebit meer dan een half jaar eerder gaat wisselen dan de rechterkant, of andersom.
- De volwassen tanden voor of achter de melktanden doorkomen en de melktand vast blijft zitten.
- Je kind met 8 jaar nog een volledig melkgebit heeft.
- Je kind erg lang pijn heeft bij het wisselen.
Help, de nieuwe tanden staan scheef!
Het gebeurt vaak dat de volwassen tanden scheef doorkomen. Dit komt doordat de kaak van je kind nog klein is in verhouding tot de tanden. Eigenlijk zijn er gewoon teveel tanden voor de beschikbare ruimte. De kaak gaat nog groeien, en als dit gebeurt gaan de tanden en kiezen meestal vanzelf weer recht staan. Blijven de tanden en kiezen scheef staan? Dan is een beugel misschien nodig.
Maak tandenpoetsen leuk!
Vanaf een jaar of 2 wil je kindje waarschijnlijk zelf zijn tandjes poetsen. Dat is een goed idee, want zo oefent hij alvast met het poetsen. Het is wel belangrijk dat je de tanden nauwkeurig napoetst.
Je kan het ook omdraaien: dat jij eerst poetst en je kindje daarna. Zo krijgt hij niet het gevoel dat hij het niet goed heeft gedaan. Het napoetsen blijf je doen tot je kind een jaar of 8 is. Tot ongeveer 10 jaar houd je toezicht op het tandenpoetsen.
Voor kinderen is twee keer per dag poetsen een saaie bezigheid. Ook zijn ze vaak te snel klaar met poetsen, omdat ze niet precies weten hoe lang ze moeten poetsen. Wil je dat jouw kindje lang genoeg poetst? Zoek dan een tandenpoetslied op via internet of verzin zelf een leuk tandenpoetslied. Zolang het tandenpoetslied bezig is, moet er gepoetst worden. Zo maak je tandenpoetsen leuk!
Als je kindje bezig is met wisselen, is poetsen extra belangrijk. Doorbrekende kiezen zijn extra kwetsbaar voor gaatjes. Het glazuur is nog poreus en niet helemaal hard geworden. Let erop dat je kind niet teveel snoept in deze periode en poets extra goed.
Tandenfee
Misschien vindt je kindje het wisselen van de tanden niet fijn. Sommige kinderen vinden het eng, omdat ze bijvoorbeeld bang zijn om de tanden door te slikken. Anderen vinden het geen prettig gevoel om harde dingen te eten met een losse tand.
Je kan het wisselen makkelijker (en leuker) maken voor je kind, door hem bijvoorbeeld te vertellen over de tandenfee. Als er een tandje uit is gegaan, mag je kleine wisselaar de tand onder zijn kussen leggen en ligt er ’s morgens een kleinigheidje (mini-kado of muntje) in plaats van de tand.
Ook is het leuk om samen met je kind een klein doosje te knutselen of te versieren, waar de tandjes op een zacht bedje van watten in bewaard kunnen worden.
