Perineum massage: wat is het en werkt het echt?

Zwangere vrouw ligt op bed en denkt aan perineum massage

Het is misschien niet een activiteit waar je vaak over praat. Toch heb je er vast weleens over gehoord tijdens je zwangerschap: perineum massage. Deze massagetechniek kan helpen tegen uitscheuren tijdens je bevalling. Maar wat is het precies? En werkt het echt?

Wat is perineum massage?

Perineum massage is een massagetechniek waarbij je met je vingers langzaam het perineum oprekt. Zo wordt dit stukje huid soepeler. Het doel hiervan is om de kans op uitscheuren tijdens je bevalling kleiner te maken. Uitscheuren is iets waar je je druk om kan maken. Er zijn aanwijzingen dat een perineum massage kan helpen om uitscheuren te voorkomen.

Het perineum

Het perineum is het gebied tussen de vagina en de anus. Dit stukje huid ligt tussen de benen en onder de bekkenbodem. Het bestaat vooral uit huid en spieren. Op deze plek komen ook veel zenuwen bij elkaar.

De belangrijkste functie van het perineum is de anus en de vagina van elkaar scheiden. Zo komen er geen bacteriën uit de anus in de vagina. Daarnaast komen er in dit gebied verschillende bekkenbodemspieren samen. Die helpen bijvoorbeeld bij het ophouden van je plas tijdens lachen, niezen of tillen.

Uitscheuren

Uitscheuren? Je wil er liever niet aan denken. Toch kan het gebeuren dat je perineum scheurt bij de geboorte van je kind. Dan heeft er te veel druk op gestaan. Ook is het mogelijk dat er tijdens je bevalling een knip (episiotomie) in wordt gegeven door de arts. Dit kan verschillende redenen hebben:

De arts ziet dat je perineum niet genoeg uitrekt. Om scheuren te voorkomen, zet deze een knip.
Tijdens je bevalling gebruikt de arts een verlostang en/of vacuümpomp. Om meer ruimte te maken is het hierbij soms nodig om een knip te zetten.
Tijdens de uitdrijvingsfase is je baby in nood en moet snel geboren worden. Ook dan kan het zijn dat de arts of vroedvrouw een knip zet.

Als je gescheurd of geknipt bent, word je daarna gehecht. Je krijgt een verdoving om de pijn minder te maken. Vaak is dit vervelend. Je kan er ook een tijdje last van hebben. Naar het toilet gaan en zitten is vaak gevoelig met een wond in je perineum. Gelukkig is de wond bij de meeste vrouwen na ongeveer zes weken genezen.

Werkt perineum massage echt?

Met wetenschappelijk onderzoek is nog niet bewezen dat perineum massage echt werkt. Toch zijn er aanwijzingen uit onderzoek dat het de kans op uitscheuren of een knip kleiner maakt. Ook kan het ervoor zorgen dat je tijdens de bevalling minder pijn voelt.

Misschien heb je ooit iets overgehouden aan een eerdere bevalling, zoals een litteken of hechting. Een massage kan dan gevoelig zijn. Daarom is het goed om advies te vragen aan je dokter of vroedvrouw voordat je start met masseren. Ook als je nergens last van hebt, is dit slim.

De voor- en nadelen van een perineum massage

In de tabel hieronder zetten we de voor- en nadelen van deze massagetechniek voor je op een rij.

Voordelen	Nadelen
De kans op scheuren of een knip wordt kleiner.	Je weet niet zeker of het werkt.
Je voelt mogelijk minder pijn tijdens en na de bevalling.	Het kan branderig voelen en onprettig zijn.
Het maakt de kans op urineverlies na de bevalling kleiner	Voor een positief effect moet je het regelmatig doen en er dus tijd in steken.
Je went aan het branderige drukgevoel. Daardoor ben je tijdens je bevalling hierop voorbereid.	Als er massageolie in je plasbuis komt, geeft dit kans op een infectie.

Voordelen	Nadelen
De kans op scheuren of een knip wordt kleiner.	Je weet niet zeker of het werkt.
Je voelt mogelijk minder pijn tijdens en na de bevalling.	Het kan branderig voelen en onprettig zijn.
Het maakt de kans op urineverlies na de bevalling kleiner	Voor een positief effect moet je het regelmatig doen en er dus tijd in steken.
Je went aan het branderige drukgevoel. Daardoor ben je tijdens je bevalling hierop voorbereid.	Als er massageolie in je plasbuis komt, geeft dit kans op een infectie.

Zo geef je jezelf een perineum massage

Vanaf week 34 mag je beginnen met het masseren van je perineum. Zo kan je dit stukje huid langzaam soepeler maken. In het begin kan het lastig zijn, omdat je een aantal stappen moet opvolgen. Met een goede voorbereiding wordt het een stuk makkelijker.

Voorbereiding

Controleer of je nagels niet te lang zijn. Knip ze als dat nodig is.
Ga nog even naar het toilet. Je blaas kan het beste leeg zijn.
Was je handen en houd speciale crème of natuurlijke olie bij de hand.
Zorg ervoor dat je in een rustige ruimte bent waar je kan ontspannen.
Ga zitten in een ontspannen positie. Onderuitgezakt met wat kussens in je rug is een goede manier. Houd je benen licht gebogen uit elkaar.
Doe wat druppels olie op je handen en smeer het perineum en de benedenrand van de vagina in. Zorg ervoor dat het niet in je vagina komt.

Tip

Welke olie gebruik je?

Gebruik een natuurlijke olie die geschikt is voor je vagina. Voorbeelden hiervan zijn olijf-, amandel- of kokosolie. Je kan ook een speciale perineumolie gebruiken. Vaseline en babyolie zijn niet geschikt. Deze producten kunnen je perineumhuid irriteren.

Techniek

Druk eerst met je duim of wijsvinger op het perineumgebied.
Draai vervolgens een paar keer rondjes. Eerst met de klok mee en daarna weer terug.
Breng je duimen ongeveer 3 tot 4 centimeter in je vagina.
Duw je duimen in de richting van de anus en opzij.
Stel je daarna een klok voor in je perineumgebied, waarbij je anus de 12 is.
Wrijf met je duimen van 9 tot 3 in een u-vorm.
Probeer langzaam meer druk naar beneden te geven. Het mag wat steken, tintelen of branden, maar moet geen heftige pijn geven.
Houd deze druk even vast (ongeveer 2 minuten).
Eindig met wat cirkelende bewegingen, zoals in stap 2.

Het beste is om een paar keer per week of elke dag 3 tot 10 minuten je perineum te masseren als je zwanger bent. Elke keer kan je iets meer druk geven.

Tips voor tijdens de perineum massage

Neem een bad. Jezelf masseren in een warm bad kan helpen. Door de warmte kan je makkelijker ontspannen.
Gebruik een warme handdoek.Voordat je jezelf gaat masseren kan je zachtjes een warme handdoek tegen je perineumgebied aan drukken. Ook dit helpt je ontspannen. Daarnaast zorgt het voor een goede doorstroming van je bloed.
Zet je partner in. Misschien vind je het prettig als je partner je masseert. Geef het dan wel duidelijk aan wanneer de massage pijnlijk is of als je je niet prettig voelt.
Kijk met een spiegeltje. Als je net begint met masseren kan je er een spiegel bij pakken. Zo kan je goed zien wat je doet.
Denk aan de kracht van ademhaling. Tijdens het masseren kan je ademhalingsoefeningen doen. Op deze manier kan je meer ontspannen.

Wanneer is perineum massage niet verstandig?

Er zijn een aantal situaties waarbij perineum massage niet aan te raden is. Let erop dat je je perineum niet masseert als het volgende aan de hand is:

Je kindje is net geboren
Je vliezen zijn gebroken
In je vagina zit een bloeding of ontsteking
Je bent minder dan 34 weken zwanger

Wanneer naar de vroedvrouw, gynaecoloog of huisarts?

Je kan na een massage van het perineum een branderig of licht onprettig gevoel krijgen. Dit is normaal en geen reden tot zorg. Heb je al voor de massage een pijnlijk gevoel in het gebied van het perineum? Of krijg je na de massage last van pijn? Dan kan je het beste even de huisarts bellen. Zeker als de pijn erger wordt, is het verstandig om je te laten onderzoeken.