Vruchtwater: wat is de functie en hoe herken je het?

Wat is vruchtwater?

Vruchtwater is het vocht in je baarmoeder waar je baby in ronddobbert tijdens je zwangerschap. In de eerste 14 weken van je zwangerschap wordt de vruchtzak gevuld met vocht uit jouw lichaam. Het bestaat voor het grootste deel uit water en voor een klein deel uit zouten en cellen van je baby.

Als je ongeveer 4 maanden zwanger bent, begint je baby met het slikken van vruchtwater. Daarna plast hij het weer uit. Je kindje is dus omringd met zijn eigen urine. Dit klinkt niet fris, maar er zitten nog geen schadelijke stoffen in voor je baby. Het is juist goed voor zijn ontwikkeling dat hij dit doet. Zo oefent hij slikbewegingen. Ook zorgt het ervoor dat het vocht in de baarmoeder iedere paar uur ververst wordt.

In de eerste 30 tot 34 weken van je zwangerschap neemt de hoeveelheid vruchtwater toe. Bij 16 weken zit er ongeveer 150 ml in de baarmoeder. Na 34 weken is dit 1000 tot 1500 ml. Aan het einde van je zwangerschap is het weer gedaald naar 700 tot 800 ml.

Welke functies heeft het?

Vruchtwater heeft meerdere functies:

• Stootkussen. Het vangt de klappen op als jij beweegt of je buik stoot. Het is dus een soort stootkussen.
• Voorbereiding op ademhaling en spijsvertering. Met het slikken van vruchtwater traint je baby zijn ademhalingsstelsel en spijsverteringssysteem.
• Temperatuur regelen. Het vocht zorgt ervoor dat de temperatuur in je baarmoeder hetzelfde blijft.
• Bescherming van de navelstreng. Het voorkomt dat de navelstreng wordt dichtgedrukt.
• Spieren trainen. Door erin te ‘zwemmen’ traint je baby zijn spieren alvast.
• Bescherming tegen infecties. Er zitten stoffen in die je baby beschermen tegen virussen en bacteriën.
• Verklevingen voorkomen. Het helpt het lichaam van je baby om zich goed te ontwikkelen. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat vingers en tenen aan elkaar vast kleven.

Vliezen gebroken

Het vruchtwater wordt op zijn plek gehouden door de vruchtvliezen. Bij ongeveer 10 procent van de vrouwen begint de bevalling met het breken van de vliezen. Anderen krijgen eerst weeën. Als de vliezen breken, verlies je vruchtwater. Dit voelt alsof er warm water uit je vagina stroomt.

Hoeveel vocht je verliest, verschilt per vrouw. Het kan een golf zijn, met een ‘plas water’ als gevolg. Het kan ook in kleine beetjes komen of in een langzame stroom.

In zeldzame gevallen begint de bevalling met een scheurtje hoog in de vliezen. Hierbij gaat het vruchtwater lekken. Je kan dan af en toe druppels vruchtwater verliezen.

Vroegtijdig vruchtwater verliezen

Zijn je vliezen gebroken voor 37 weken? En zijn ze langer dan 24 uur gebroken? Dan brengt dit verschillende risico’s met zich mee. Bijvoorbeeld een vroeggeboorte en een grotere kans op infecties bij je baby. Jij en je baby worden daarom goed in de gaten gehouden. Neem altijd contact op met je verloskundige als je denkt dat je vruchtwater verliest.

Hoe ziet vruchtwater eruit?

Het kan lastig zijn om te bepalen of het vocht dat je verliest vruchtwater is. Zeker als je maar kleine beetjes verliest. Je kan twijfelen of het om vruchtwater of afscheiding of urine gaat. Vruchtwater is onder andere te herkennen aan de kleur en geur.

Kleur vruchtwater

Meestal is het vocht helder en kleurloos, zoals water. Soms zitten er witte vlokjes huidsmeer in. Er kan een beetje bloed bij zitten, waardoor het een roze kleur krijgt.

Als je baby in het vruchtwater heeft gepoept, kan het groen, donkergeel of bruin van kleur zijn. Dit wordt meconiumhoudend vruchtwater genoemd en kan voor problemen zorgen. Het is daarom belangrijk om meteen contact op te nemen met je verloskundige als je dit ziet.

Geur vruchtwater

Twijfel je of je vruchtwater of urine verliest? Dan is het goed om op de geur te letten. Vruchtwater heeft een zoetige geur en ruikt duidelijk anders dan urine.

Vruchtwater of afscheiding, of toch urine?

De tabel hieronder kan je helpen om te ontdekken of je vruchtwater, afscheiding of urine verliest.

Te veel vruchtwater

Het kan voorkomen dat er te veel vruchtwater in je baarmoeder zit. De medische term hiervoor is polyhydramnion. Hierbij horen de volgende symptomen:

• Een te snel groeiende baarmoeder
• Rugpijn
• Buikklachten
• Extreem opgezwollen enkels
• Kortademigheid

Met een echo kan worden vastgesteld of je echt te veel vruchtwater hebt.

Het is niet altijd duidelijk wat de oorzaak van een polyhydramnion is. Oorzaken of risicofactoren zijn onder andere:

• Zwangerschapsdiabetes
• Het dragen van een meerling
• Genetische afwijkingen bij de baby, zoals het syndroom van Down
• Een afwijking bij je baby waardoor hij niet of slecht vruchtwater slikt

Omdat te veel vruchtwater op een afwijking kan wijzen, wordt er extra goed gekeken naar de hoeveelheid. Ook is de kans op problemen wat groter. Daarom wordt je bij te veel vruchtwater tijdens de rest van je zwangerschap en de bevalling nog beter in de gaten gehouden. Soms is het nodig om wat vocht uit je baarmoeder te verwijderen of om medicijnen te slikken.

Te weinig vruchtwater

Het kan ook voorkomen dat er te weinig vruchtwater is. Dit wordt ook wel oligohydramnion genoemd. Een symptoom hiervan is een kleinere baarmoeder dan gemiddeld. Het is mogelijk dat je weinig beweging van je baby voelt. Ook komt het vaker voor na je uitgerekende datum. Met een echo kan worden gekeken of je inderdaad te weinig vruchtwater hebt.

Het is niet altijd duidelijk wat de oorzaak is. Mogelijke oorzaken of risicofactoren zijn onder andere:

• Gescheurde of gebroken vliezen
• Het dragen van een meerling
• Sommige aandoeningen, zoals zwangerschapsvergiftiging of diabetes
• Niet goed werken van de placenta
• Een aangeboren afwijking bij je baby

Hoe later in de zwangerschap een oligohydramion voorkomt, hoe minder problemen het meestal geeft. Wel is ook hierbij de kans op problemen rondom je zwangerschap wat groter. Daarom word je goed in de gaten gehouden. Het is belangrijk dat je oplet dat je je baby genoeg voelt bewegen. Soms is het nodig om de bevalling op te wekken of om je baby te halen met een keizersnede.

Vruchtwaterpunctie

Heb je een grotere kans op een kindje met een chromosoomafwijking? Bijvoorbeeld omdat bij een echo een afwijking te zien was? Of omdat er een erfelijke aandoening in de familie zit? Dan kan je rond 15 weken een vruchtwaterpunctie laten doen. Lees meer over hoe een vruchtwaterpunctie in zijn werk gaat >>