Progesteron: wat doet dit hormoon?

Wat doet progesteron?

Progesteron is een vrouwelijk geslachtshormoon, dat samen met oestrogeen verantwoordelijk is voor het reguleren van je menstruatiecyclus.

Het wordt gemaakt in je bijnieren en je eierstokken. In de bijnieren speelt het een rol bij de aanmaak van de stresshormonen cortisol en adrenaline. Ben je zwanger? Dan krijgt het hormoon een belangrijke rol in de bescherming van je baby.

Progesteron en je menstruatiecyclus

Progesteron is een belangrijke speler in het regelen van je menstruatiecyclus. Wanneer de hypofyse, een kleine klier in de hersenen, follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH) aanmaakt, stimuleren deze hormonen het gele lichaam (corpus luteum) in de eierstokken om progesteron te produceren. Progesteron werkt samen met een ander belangrijk vrouwelijk geslachtshormoon, oestrogeen.

Je menstruatie is op te delen in twee fases: de fase vóór je ovulatie (folliculaire fase) en de fase na je ovulatie (luteale fase). In de eerste helft van je cyclus, de folliculaire fase, heeft oestrogeen een dominante rol en houdt progesteron zich op de achtergrond. In de tweede helft van je menstruatie, dus na de eisprong, is progesteron de baas. De hoeveelheid oestrogeen neemt dan af en het progesterongehalte neemt toe.

Progesteron zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies van de baarmoederwand zich voorbereidt op een goede innesteling van een bevruchte eicel. Ook remt progesteron LH en FSH, om te voorkomen dat er nieuwe eicellen gaan rijpen. Het hormoon maakt daarnaast de baarmoedermond ontoegankelijk voor zaadcelletjes. Alles met als doel om een bevruchte eicel de beste kansen te geven.

Vindt er geen bevruchting plaats, dan gaat het gele lichaam ten gronde, neemt de progesteronaanmaak af en wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies weer afgebroken. Resultaat: je menstruatie begint.

Evenwicht progesteron en oestrogeen

Oestrogeen en progesteron zijn goed op elkaar afgestemd. Bij een verstoord evenwicht tussen beide hormonen kan je menstruatiecyclus ontregeld raken. Hierdoor kan je een onregelmatige cyclus krijgen of kan je menstruatie zelfs uitblijven.

Progesteron tijdens de zwangerschap

Progesteron is erg belangrijk tijdens je zwangerschap. Als er een bevruchting heeft plaatsgevonden, zorgt het zwangerschapshormoon hCG er dan ook voor dat het gele lichaam in stand blijft. Het gele lichaam gaat door met progesteron produceren en je menstruatie blijft uit. Dit is gelijk het bekendste zwangerschapssymptoom: je bent overtijd! Vanaf de 14e week van je zwangerschap neemt de placenta (moederkoek) de progesteronproductie over.

Progesteron zorgt er tijdens de zwangerschap niet alleen voor dat de baarmoederwand in optimale conditie blijft voor je toekomstige kindje. Het voorkomt ook dat de spieren van je baarmoeder samentrekken om het embryo af te stoten, omdat ze dit als ‘vreemd lichaam’ zien. Met ditzelfde doel helpt het hormoon je immuunsysteem om het ‘vreemde’ DNA in je lijf te tolereren. Ook de ontwikkeling van de slijmprop is op het conto van progesteron te schrijven. De slijmprop beschermt je kindje tegen de buitenwereld en zorgt ervoor dat er op dat moment geen tweede zwangerschap kan ontstaan.

In de baarmoeder helpt progesteron je baby ook aan voeding. Het zorgt er namelijk voor dat de klieren in je baarmoederwand je kindje van voedsel voorzien. Wanneer de placenta helemaal ontwikkeld is, gaat deze dit doen. Samen met oestrogeen, prolactine en een aantal andere hormonen stimuleert progesteron trouwens de groei van melkklieren en melkkanaaltjes in je borsten. Progesteron draagt dus ook nog eens bij aan de borstvoeding die jij straks aan je kindje geeft na de geboorte.

Progesteron en de bevalling

Tegen het eind van je zwangerschap ga je meer van de hormonen oxytocine en prostaglandine aanmaken. Prostaglandine maakt je baarmoedermond weker en oxytocine wekt weeën op. Deze hormonen spelen dus een belangrijke rol bij de bevalling. Zolang het nog te vroeg is om te bevallen remt progesteron deze hormonen om een vroeggeboorte te voorkomen. Als hét moment bijna daar is, neemt je progesteronwaarde af en krijgen oxytocine en prostaglandine de vrije hand. Daar ga je dan!

Zwangerschapssymptomen door progesteron

Al die prachtige functies om de leefomgeving van je kindje optimaal te houden, hebben ook een keerzijde. Ze hebben namelijk ook wat ‘bijwerkingen’ op de rest van je lichaam. Zo zijn er heel wat zwangerschapskwaaltjes die je (mede) aan progesteron te danken hebt. Omdat progesteron je bloedvaten ontspant, gaat je bloeddruk wat omlaag en kan je last krijgen van duizeligheid. Ook wat betreft vermoeidheid, spataderen, brandend maagzuur, zwangerschapsdementie en vaak plassen is progesteron (deels) de boosdoener.

Progesteron bij IVF en ICSI

Als zwanger worden niet lukt, kan in vitrofertilisatie(IVF) of intra-cytoplasmatische sperma injectie (ICSI) uitkomst bieden. Bij deze vruchtbaarheidsbehandelingen wordt gebruik gemaakt van progesteron als medicijn. Je eigen progesteronproductie wordt tijdens zo’n behandeling met andere medicijnen stilgelegd om je cyclus zo nauwkeurig mogelijk te reguleren. Daarom krijg je progesteron in medicijnvorm.

Progesteron in de pil

Wist je dat de anticonceptiepil progesteron bevat? De constante hoeveelheid progesteron die je slikt, remt de afgifte van LH en FSH. Hiermee wordt een eisprong onderdrukt. Ook verandert het slijmvlies van de baarmoederhals door het progesteron in de pil. Het slijm wordt taai en troebel en daardoor moeilijker doordringbaar voor spermacellen.

Andere effecten van progesteron

Naast de grote rol die progesteron speelt rondom je zwangerschap, heeft het hormoon nog andere effecten op je lichaam. Het heeft een positieve invloed op je stemming, draagt bij aan een stabiele bloedsuikerspiegel en heeft een kalmerende en stabiliserende werking op je hersenen. Toch fijn dat je zo’n stofje zelf maakt!